Từ nhiều năm nay, mỗi khi mùa mưa đến, hàng trăm người dân ở Đồng Nai lại rủ nhau săn “lộc rừng”, đó là nấm mối.

1 Đặc sản quý 

Mỗi khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống, anh Nguyễn Minh Tân, ở xã Bình Sơn, huyện Long Thành, lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến đi rừng hái nấm mối. “Nhờ nghề hái nấm này mà tôi có tiền mua quần áo mới cho mấy đứa con và trang trải một phần chi phí trong sinh hoạt của gia đình.

Hồi trước, bình quân một đêm vào rừng cũng kiếm được vài ký, nhưng mấy năm nay, người ta đổ xô vào rừng nhiều, nấm ngày càng ít, may lắm thì mỗi đêm kiếm được 1- 2 kg, có đêm chẳng được cọng nào”.

Theo anh Tân, nấm mối có nhiều nhất ở những cánh rừng thuộc các huyện Định Quán, Tân Phú, Thống Nhất, Vĩnh Cửu, Long Thành… Loài nấm này mọc ban đêm, và có vòng đời chỉ chưa đến một ngày là rũ, tàn.

Thời điểm nấm ngon nhất, giá trị cao nhất là lúc mới mọc, nấm có hình búp. Đến trưa, khi nấm nở to, ăn không giòn, ngọt nữa. Nếu gặp mưa, nấm sẽ rữa nát ngay.

Vì thế, để có được những cây nấm ngon nhất, bán được giá nhất, người ta phải đi vào rừng từ nửa đêm để hái. Sáng sớm, mang nấm ra khỏi rừng đã có lái buôn chờ sẵn. Sau đó, nếu khỏe thì quay vào rừng tìm tiếp, nhưng càng về trưa, nấm càng nở to thì ít giá trị hơn.

Thời điểm hiện tại, một kg nấm tươi mua qua thương lái có giá lên tới 700.000-800.000 đồng, nhưng không phải lúc nào cũng mua được. Bởi nấm sau khi hái về chủ yếu được bán lại cho thương lái, và họ thường nhập cho mối quen là những nhà hàng, khách sạn.

Chị Nguyễn Phương Nhi ngụ phường Quang Vinh, TP Biên Hòa, chia sẻ: “Năm nào cũng vậy, đến mùa nấm mối là tôi tìm mua về cho gia đình mình thưởng thức. Mặc dù giá khá cao, nhưng một năm mới có một lần và cũng vì giá trị dinh dưỡng của loại nấm này, tôi vẫn chấp nhận mua.

Vừa rồi, tôi có đặt mối quen mua cho 4 kg ăn dần, nhưng mãi vẫn chưa thấy họ trả lời vì hàng này rất khan hiếm. Ra chợ không bao giờ thấy bán, chỉ có đi ăn một số nhà hàng lớn mới thấy có loại đặc sản này”.

Anh Nguyễn Văn Hoan, ở Bà Rịa – Vũng Tàu, một thương lái chuyên thu mua nấm mối, cho biết, do năm nay thời tiết thất thường nên sản lượng nấm có giảm so với những năm trước, vì thế giá bán cũng cao hơn, nhưng không vì thế mà khó bán. Anh thường mua nấm tại các huyện Thống Nhất, Trảng Bom, Định Quán… từ người đi hái nấm, giá 300.000-500.000 đồng/kg tùy loại, sau đó bỏ mối cho khách quen, nhà hàng, mỗi ký lời 250.000-300.000 đồng.

Có lúc khan hàng, anh bán cho nhà hàng, hưởng chênh lệch cả nửa triệu đồng/kg. “Tôi chưa thấy buôn loại nấm nào dễ dàng như nấm mối”, anh Hoan cười, cho biết.

2 Một đêm kiếm vài triệu 
Nấm mối là quà tặng từ thiên nhiên, vậy nên giới tìm nấm chuyên nghiệp tự đặt ra “luật bất thành văn”, là ai nhìn thấy ổ nấm mối trước thì là của người đó. Những người nhìn thấy sau không được tranh chấp. Dù biết tìm nấm mối không phải dễ dàng, vì nấm mọc trong rừng, trong lô cao su, tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm như rắn, rết, mưa rừng xối xả… nhưng vì lợi nhuận cao nên vẫn thu hút nhiều người vào rừng.

Chị Nguyễn Hồng Minh, ở xã Xuân Thạnh, huyện Thống Nhất, từng có nhiều năm đi hái nấm mối, cho biết, ngày thường chị đi cạo mủ cao su, nhưng đến mùa nấm mối, cả 4 người trong gia đình chị lại tập trung vào rừng hái nấm. Để có được những cây nấm tươi ngon bán cho thương lái vào sáng sớm, người hái nấm phải đi từ nửa đêm.

Để năm sau có nấm hái tiếp, phải dùng thanh gỗ để cậy nấm. Nếu dùng cây bằng kim loại mối sẽ bỏ đi, năm sau lại phải tìm ụ nấm mới. Theo kinh nghiệm của những người săn nấm, loại nấm này mọc xung quanh ổ mối. Mối đất có ổ to như trái dừa khô, hình dáng như hốc đất, màu trắng hoặc hơi ngả vàng.

Muốn biết có phải nấm mối hay không thì chỉ cần đào khoảnh đất nhỏ xung quanh, nếu thấy có mối đất sinh sống thì chắc chắn đó là nấm mối. Nấm mối chỉ có từ tự nhiên, và chỉ mọc vào đầu mùa mưa nên rất hiếm và được xem như là đặc sản của đất. Với công việc này, trúng mánh thì người hái nấm có thể kiếm vài triệu một ngày. Một số hộ gia đình cùng đi hái có khi thu cả 4–5 triệu mỗi ngày nếu may mắn gặp “ổ” nấm. Tuy vậy, người “đi săn” phải biết phân biệt nấm mối với nấm độc.

Bởi có nhiều loại nấm độc có hình thù y hệt nấm mối, nếu hái nhầm sẽ rất nguy hiểm. Trước đây, có nhiều trường hợp người dân lầm tưởng một số loại nấm mọc ở rẫy, ở vườn là nấm mối nên hái về cho cả nhà ăn dẫn tới ngộ độc.

“Nấm mối mọc lên từ chất thải của con mối, mọc ở vùng đất đỏ bazan của Đồng Nai là ngon nhất. Loài nấm này không thể nhân giống, trồng nhân tạo như các loại nấm khác. Tuy nhiên, người hái và tiêu dùng cần thận trọng, kiểm tra kỹ để tránh nhầm nấm mối với các loại nấm độc…”, ông Phạm Minh Đạo, Giám đốc Sở NN-PTNT Đồng Nai.

Theo Phúc Lập

Nông nghiệp Việt Nam